माटाको माया

सेवा गरौं आत्मैदेखि सम्म गम्म बसौं
हृदयको तुंवालोलाई भित्रैबाट फालौं ।

स्वच्छ रहे दिल हाम्रो राष्ट्र पनि जाग्छ
भावनालाई कुण्ठित पारे कस्को के लाग्छ ।

मुखले मात्र बोल्ने बानी सर्त्कर्ममा छैन्
आत्मै देखि नलागेमा बिकास हुने हैन ।

धन सम्पति आर्जन गर्न परिश्रम गरौं
समयको केहि अंश समाजलाई धरौं ।

चोरी ठगी भावनाले केही क्षण बन्छ
यै रितले चल्दै गए राष्ट्र कहिले उठछ ।

मिठो बोल्ने चिल्लो घस्ने यै बानीले गर्दा
नबुझेर जनताले अलमलमा पर्दा ।

कर्मयोगी किसानलाई छैन सुख चैन
टाठा बाठा चतुरेले स्वाहा पारे धन ।

बाटा घाटा पाटी पौवा जिर्ण हुदै गए
सुकिला र चस्मा लाउने लखपति भए ।

हरियाली पर्वतले भरिएको देश
बिलिन भयो जताततै हाम्रो भाषा भेष ।

वीरता र स्वतन्त्रताको हाम्रो इतिहास
कालो धन्दा तस्करीले देशै खनिराछ ।

शहर बजार ढाकिसक्यो मुग्लान सँस्कृतिले
दुःख मान्दै रोएकी छन् हाम्री प्रकृतिले ।

यै रितले चल्दै गए भोलि कस्तो बन्ला
राष्ट्र प्रति माया गर्ने आत्मा कसो भन्ला ।

गाउँ घरका गोरेटोले सराप गर्दै गा' छ
विकास र निर्माणका काम ठप्प भा' छ ।

वीर पुर्खाका गाथा हाम्रा विलिन हुदै गए
कुचक्रका जालमाथि जनता फस्ने भए ।

सुधार र निर्माणका काम गर्नु पर्ने
आत्मैदेखि यो माटोको माया गर्नु पर्ने ।

एकैछिन मौका पाउँदा सारा राष्ट्र हाँक्ने
तलमाथि हिड्नु पर्दा ओडार गुफा पस्ने ।

काम गर्नु कता कता गफै मिठो गर्ने
आँफु तल खसे पनि खुट्टो माथि पार्ने ।

समयले सबैलाई घच्घच्याउदै रा' छ
परिर्वतनको सागरले प्रीति लाउँदै गा' छ ।

हुन्न के रे यो राष्ट्रको उँभो गति-मति
संघारको अवस्थामा डुब्छन् कति-कति ।

जीवनमा खेल्नु पर्ने खेल बिसे र्पछि
अन्धकारको भुमरीमा फस्छौं हामी कति ।

तिरस्कार र भोक तिर्खा बढ्दै गए पछि
नासिने छ भासिने छ मानवको मति ।

रिमोट कन्ट्रोलर

उसलाई
रिमोट चलाउने बानी
परिसकेको छ
इशारामा नचाउने
इच्छामा कुदाउने
रहर बसिसकेको छ
कनै गोप्य ठाउँबाट आदेशहरु
काममा अनुवाद गराउने
अभ्यस्त भइसकेको छ
तिमी हामीजस्तै
पारदर्शी बाँच्न सक्दैन
स्पष्ट बोल्न सक्दैन
फुटपाथमा झोला बोकेर
हिँड्न सक्दैन
षड्यन्त्र रोप्छ
षड्यन्त्र फलाउँछ
षड्यन्त्र पिउँछ
षड्यन्त्र ओकल्छ
ऊ आफू मान्छे हुन सक्दैन
मान्छेप्रति भर गर्न पनि सक्दैन
ऊ दासहरु पाल्छ
रोबोटहरु हुर्काउँछ
र आदेशहरु रिमोट गर्छ
अँध्यारोमा बस्छ
उज्यालोमा डराउँछ
सबैतिर अँध्यारो छाउने
प्रयत्न गरिरहन्छ
ऊ जो रिमोट चलाउछ ।

नहारेको मान्छे

हिडदा हिडदै जीन्दगीमा कस्तो मोड आयो
सधै हिडने गोरेटोमा कालो वादल छायो,

साथी संगी इष्ट मित्र सवै टाडा भए
आफैले लाएको घाउ झनै गाडा भए,
जाति धर्म वर्णभेदले सबै टाडा भए ।
आफनै देशमा विश्वासको
कालो वादल छायो,
हिडदा हिडदै जीन्दगीमा कस्तो मोड आयो
सधै हिडने गोरेटोमा कालो वादल छायो ।

हाट वजार मेलापात माया साटन छाडे
जात जातको खुरापातमा ज्यानै काटन थाले ।
खै कस्तो दिन दशा यो देशमा आयो
सधै हिडने गोरेटोमा कालो वादल छायो,

हिडदा हिडदै जीन्दगीमा कस्तो मोड आयो
सधै हिडने गोरेटोमा कालो वादल छायो ।

कालो वादल छायो

हिडदा हिडदै जीन्दगीमा कस्तो मोड आयो
सधै हिडने गोरेटोमा कालो वादल छायो,

साथी संगी इष्ट मित्र सवै टाडा भए
आफैले लाएको घाउ झनै गाडा भए,
जाति धर्म वर्णभेदले सबै टाडा भए ।
आफनै देशमा विश्वासको
कालो वादल छायो,
हिडदा हिडदै जीन्दगीमा कस्तो मोड आयो
सधै हिडने गोरेटोमा कालो वादल छायो ।

हाट वजार मेलापात माया साटन छाडे
जात जातको खुरापातमा ज्यानै काटन थाले ।
खै कस्तो दिन दशा यो देशमा आयो
सधै हिडने गोरेटोमा कालो वादल छायो,

हिडदा हिडदै जीन्दगीमा कस्तो मोड आयो
सधै हिडने गोरेटोमा कालो वादल छायो ।

हृदयको बालक

समयको गोरो अनुहारमा
रातले जब अँध्यारो हाँडीको मोसो पोत्छ,
आकाशको नीलो ढक्कीमा
जब फूल उठेका ताराहरु सजिन्छन्
मेरा थाकेका इन्द्रियहरु
आफूलाई हराउँछन् -
हराएको तेज खोजेर;
तर मेरो हृदयमा सुँकसुँकाउँदै
निदाएको बालक बिम्झन्छ-
एक्लो एकलकाँटे सिरेटोले छोएर ।
बगरको ढुङ्गा झैँ
चिसो भुइँमा नाङ्गै
आफूलाई लडाएको पाएर एक्लै
उसको हात-खुट्टा अनुहार
अङ्ग-प्रत्यङ्ग बोल्छ-
म चिसो हिउँ भइसकेँ
म नीलो यूँ भइसकेँ
मलाई मुटुको मकलमा सेकाएको हातले
मायाको चिल्लो लाइदेऊ !
कलङ्कको कालो टीका मेट् न
टुकुचाको पुलमा अफालिएको बालकको झैँ
मेरो पनि नाभि काटिएको छैन,
कसैको पनि म हुन सक्छु
ए, स्वर्ग जानबाट बञ्चित अपुता हो !
म ति म्रै छोरा हु - बाँच्न जन्मेको मान्छे ।
मलाई स्नेहको थाङनामा बेरेर
मेरो निराशाको सर्दी हुर्काइदेऊ !
मलाई आनन्दको छाया होइन
जीवनको माया देऊ !
जानी-नजानी सकी-नसकी
अनायासै उसको आवाज फुट् छ - "मा !"
आँसु अनि अरस्तू भएर बोल्छ-
मानिस सामाजिक प्राणी हो
मलाई समाज चाहिन्छ ।
आत्मामा आकाश-वाणी हुन्छ -
हृदयको अँध्यारो मेट् न
हृदयकै उज्यालो चाहिन्छ ।

जुनी काट्नु - एउटा बाजी

धमिरा लागेको धरतीमाथि उभिएर
माटोको माया ?
एउटा व्यङ्ग र अतिशयोक्ति हुन जान्छ आफैप्रति
म कसरी व्यक्त गरुँ ?
मैले जमिन नखोजेको विरोध
मैले परिभाषा लाउन नखोजेको आमाको माया
जब रमाइलो दिन र रंगीन भ्रमहरुको
जुवा फुकेको थियो
शायद म अनुपस्थित थिएँ
आफ्नै स्थितिहरुमा
आफ्नै समयहरुमा
कि मैले हारमाथि हार खाएको हुनुपर्छ
म बाजी मार्न बिर्सन्छु
म बाजीलाई अर्थ दिन बिर्सन्छु
मान्यता दिन बिर्सन्छु
मलाई नसोधे हुन्छ
जुनी काट्नु कुनै गाह्रो काम होइन
अप्ठ्यारो इतिहास होइन ।

फुल भइ नफुलि देउ तिमी

फुल भइ नफुलि देउ तिमी
त्यो त जसले पनि टिप्छ
मेरो जीवन बाट टाढा नगइ देउ तिमी
यो मेरो मुटु छिया छिया हुन्छ।

फुल नै भएर फुल्नु छ भने
मेरो मुटु को बिचमा फुल तिमी
बिचमा गएर यात्रा रोक्नु छ भने
पहिले नै यात्रा सुरु नगर तिमी।।

किनारामा ल्याएर छोड्नु छ भने
समुन्द्रबाट मलाइ नझिक तिमी
पछि गएर आशु बन्नु छ भने
पहिले झुटो हासो नबनिदेउ तिमी ।।